İskonto, hem tüketiciler olarak günlük alışverişlerimizde “indirim” adıyla sıkça karşılaştığımız hem de ticari hayatta işletmeler arasında alışverişleri teşvik etmek, peşin ödemeleri özendirmek veya büyük miktarlı alımları ödüllendirmek amacıyla yaygın olarak kullanılan temel bir finansal kavramdır.
2025 yılı itibarıyla da, rekabetin yoğun olduğu piyasa koşullarında ve e-ticaretin de etkisiyle, iskontolar hem alıcılar hem de satıcılar için önemli bir pazarlama ve satış stratejisi aracı olmaya devam etmektedir.
İskonto, en basit tanımıyla, bir mal veya hizmetin normal satış fiyatı (liste fiyatı veya etiket fiyatı) üzerinden yapılan belirli bir miktar veya orandaki düşüşü ifade eder. Bu indirim, bazen yüzde (%) olarak (örneğin %20 iskonto), bazen de sabit bir tutar olarak (örneğin 50 TL iskonto) uygulanabilir.
Amaç, genellikle alıcıyı satın almaya teşvik etmek veya belirli bir davranışını (erken ödeme, toplu alım vb.) ödüllendirmektir.
İskonto kavramı günlük dilde “indirim” ile eş anlamlı kullanılsa da, özellikle ticari işlemlerde farklı türleri (örneğin, peşin iskontosu, miktar iskontosu, grup iskontosu, mevsimsel iskonto) bulunabilir.
Her ne kadar temel mantığı basit olsa da, iskonto oranını hesaplamak, iskontolu (indirimli) yeni fiyatı bulmak veya yapılan indirimden yola çıkarak indirimsiz ilk fiyatı hesaplamak gibi matematiksel işlemler zaman zaman kafa karıştırıcı olabilir.
İskonto hesaplamalarına odaklanan bu rehber yazımızda, öncelikle iskontonun ne anlama geldiğini netleştirecek, ardından farklı senaryolarda (iskonto oranı nasıl bulunur, iskontolu fiyat nasıl hesaplanır, indirimsiz fiyat nasıl bulunur) bu hesaplamaların nasıl yapıldığını adım adım ve anlaşılır örneklerle açıklayacağız.
Amacımız, herkesin bu temel finansal hesaplamaları kolayca yapabilmesini sağlamaktır.
İskonto Nedir? İskonto Hesaplama Nasıl Yapılır?
İskonto, bir önceki bölümde de belirttiğimiz gibi, bir malın veya hizmetin liste fiyatı, etiket fiyatı veya normal satış fiyatı üzerinden yapılan indirim, yani fiyat düşüşü anlamına gelir. Hem alıcılar için daha cazip bir fiyat sunmak hem de satıcılar için satışları artırmak, stokları eritmek veya belirli müşteri davranışlarını (örneğin peşin ödeme, toplu alım) teşvik etmek gibi çeşitli amaçlarla uygulanır.
İskonto hesaplama ise, bu indirimle ilgili çeşitli matematiksel işlemleri ifade eder. Bu hesaplamalar; uygulanan indirim miktarını, indirim oranını (yüzdesini), indirim sonrası ödenecek nihai fiyatı (iskontolu fiyatı) veya indirim yapıldıktan sonraki fiyattan yola çıkarak ürünün indirimsiz ilk fiyatını bulmayı içerebilir.
Bu hesaplamalar, tüketicilerin ne kadar tasarruf ettiklerini anlamaları, işletmelerin ise fiyatlandırma stratejilerini oluşturmaları ve promosyonlarını yönetmeleri açısından kritik öneme sahiptir. Temel olarak iskonto hesaplamalarında üç ana bileşen bulunur: indirimsiz (normal) fiyat, iskonto oranı (veya tutarı) ve iskontolu (indirimli) fiyat.
Bu hesaplamaları kolaylaştırmak için aşağıdaki bölümlerde formülleri ve örnekleri bulabilir, ayrıca pratik yapmak için sayfamızdaki hesaplama aracından da faydalanabilirsiniz.
İskonto (İndirim) Oranı Nasıl Hesaplanır?
İskonto oranı, bir ürün veya hizmete uygulanan indirimin, ürünün indirimsiz fiyatına göre yüzde (%) kaçlık bir değere sahip olduğunu gösterir. Yani, indirimin büyüklüğünü oransal olarak ifade eder. İskonto oranını bulmak için şu formül kullanılır:
İskonto Oranı (%) = (İskonto Tutarı / İndirimsiz Fiyat) * 100
Örnek:
Liste fiyatı 500 TL olan bir ceket için kasada 100 TL indirim yapıldığını varsayalım. Bu durumda iskonto oranı:
İskonto Oranı (%) = (100 TL / 500 TL) * 100
İskonto Oranı (%) = 0.20 * 100
İskonto Oranı (%) = 20
Yani, cekete %20 oranında bir iskonto uygulanmıştır.
İskontolu (İndirimli) Fiyat Nasıl Hesaplanır?
İskontolu fiyat, bir ürünün veya hizmetin normal satış fiyatından iskonto (indirim) tutarı düşüldükten sonra kalan, yani müşterinin ödeyeceği nihai fiyattır. İskontolu fiyatı hesaplamanın iki yaygın yolu vardır:
Önce İskonto Tutarını Bulup Çıkarmak:
İskonto Tutarı = İndirimsiz Fiyat * (İskonto Oranı / 100)
İskontolu Fiyat = İndirimsiz Fiyat - İskonto Tutarı
Doğrudan İskontolu Fiyatı Bulmak:
İskontolu Fiyat = İndirimsiz Fiyat * (1 - (İskonto Oranı / 100))
(Eğer iskonto oranı %X ise, bu formül aslında fiyatın %(100-X)’ini bulmak anlamına gelir.)
Örnek:
Bir televizyonun indirimsiz fiyatı 8.000 TL olsun ve bu televizyona %15 iskonto uygulansın.
1. Yöntemle:
İskonto Tutarı = 8.000 TL * (15 / 100) = 8.000 TL * 0.15 = 1.200 TL
İskontolu Fiyat = 8.000 TL – 1.200 TL = 6.800 TL
2. Yöntemle:
İskontolu Fiyat = 8.000 TL * (1 – (15 / 100)) = 8.000 TL * (1 – 0.15) = 8.000 TL * 0.85 = 6.800 TL
Her iki yöntemle de televizyonun iskontolu (indirimli) fiyatı 6.800 TL olarak bulunur.
İndirimsiz Fiyat Nasıl Hesaplanır?
İndirimsiz fiyat, bir ürüne belirli bir oranda iskonto yapıldıktan sonra oluşan indirimli fiyatı ve uygulanan iskonto oranını bildiğimiz durumlarda, ürünün iskonto yapılmadan önceki orijinal fiyatını bulmak için yapılan hesaplamadır. Yani, “bu ürün %X indirimle şu fiyata düştüyse, indirimsiz hali neydi?” sorusunun cevabıdır. İndirimsiz fiyatı bulmak için şu formül kullanılır:
İndirimsiz Fiyat = İskontolu Fiyat / (1 - (İskonto Oranı / 100))
Örnek:
Bir ayakkabının %30 iskonto ile 420 TL’ye satıldığını biliyoruz. Ayakkabının indirimsiz fiyatını bulalım:
İndirimsiz Fiyat = 420 TL / (1 – (30 / 100))
İndirimsiz Fiyat = 420 TL / (1 – 0.30)
İndirimsiz Fiyat = 420 TL / 0.70
İndirimsiz Fiyat = 600 TL
Demek ki, ayakkabının indirimsiz ilk fiyatı 600 TL imiş.
Sonuç
İskonto, hem tüketicilerin alışveriş deneyimlerinde karşılaştıkları cazip bir unsur hem de işletmelerin satış stratejilerinde kullandıkları etkili bir araç olarak ticari hayatın vazgeçilmez bir gerçeğidir.
Bir ürünün veya hizmetin fiyatında yapılan bu indirimler, alıcı için tasarruf anlamına gelirken, satıcı için ise müşteri çekme, stokları eritme veya rekabette öne çıkma gibi pek çok fayda sağlayabilir.
İskonto hesaplamaları, bu indirimlerin matematiksel temelini oluşturur. Bu yazımızda, bir indirimin yüzde kaç olduğunu gösteren iskonto oranının nasıl bulunacağından, belirli bir indirim oranı uygulandıktan sonra ödenecek nihai fiyat olan iskontolu fiyatın nasıl hesaplanacağına ve indirimli bir fiyattan yola çıkarak ürünün indirimsiz ilk fiyatının nasıl bulunabileceğine dair temel formülleri ve pratik örnekleri ele aldık.
Bu hesaplamaları anlamak, finansal kararlarımızı daha bilinçli vermemize olanak tanır.
İskonto kavramını ve ilgili hesaplamaları bilmek, tüketiciler için gerçek tasarrufları fark etme ve bütçelerini daha etkin yönetme anlamına gelirken; işletmeler için ise kârlılıklarını koruyarak etkili promosyonlar düzenleme, fiyatlandırma politikalarını doğru belirleme ve rekabet avantajı elde etme fırsatı sunar.
İskonto ve indirim hesaplamaları, günlük yaşamdan karmaşık ticari işlemlere kadar geniş bir alanda karşımıza çıkar. İster en iyi teklifi arayan bilinçli bir tüketici, ister satışlarını artırmayı hedefleyen bir işletme sahibi olun, 2025 yılının ekonomik dinamikleri içinde bu temel hesaplamalara hakim olmak, şüphesiz size değerli bir bakış açısı ve pratik faydalar sağlayacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Evet, günlük kullanımda ve bu yazıda ele aldığımız temel fiyat düşüşü hesaplamaları bağlamında iskonto ve indirim kelimeleri genellikle aynı anlama gelir ve birbirinin yerine kullanılır.
Her ikisi de bir mal veya hizmetin normal satış fiyatından yapılan bir azaltmayı ifade eder. Ticari terminolojide “iskonto” bazen daha spesifik anlamlar (örneğin, peşin ödeme iskontosu, miktar iskontosu, ciro iskontosu vb.) taşıyabilse de, genel tüketici algısında ve temel hesaplamalarda bir farkları yoktur.
Evet, bir ürüne birden fazla iskonto (örneğin, hem sezon indirimi hem de peşin ödeme indirimi gibi) uygulanabilir. Bu durumda hesaplama genellikle seri (zincirleme) iskonto yöntemiyle yapılır. Yani, ilk iskonto normal fiyat üzerinden hesaplanır ve düşülür, ardından ikinci iskonto kalan indirimli fiyat üzerinden hesaplanır ve düşülür.
Örnek: 1000 TL’lik bir ürüne önce %20, sonra da %10 iskonto uygulansın:
İlk İskonto Tutarı: 1000 TL * (20/100) = 200 TL İlk İndirimli Fiyat: 1000 TL – 200 TL = 800 TL
İkinci İskonto Tutarı (kalan fiyat üzerinden): 800 TL * (10/100) = 80 TL Nihai İndirimli Fiyat: 800 TL – 80 TL = 720 TL
Bu durumda toplam indirim %30 (20+10) değil, 720 TL’lik son fiyat üzerinden hesaplandığında daha farklı bir efektif orana denk gelir (1000 TL’den 720 TL’ye düşüş 280 TL, yani %28 indirim).
Bu durum, indirimin nasıl tanımlandığına ve satışın kime yapıldığına bağlı olarak değişebilir:
Nihai Tüketiciye Yönelik Satışlarda: Genellikle mağazalarda veya e-ticaret sitelerinde gördüğünüz indirimler, ürünün KDV dahil (satış) fiyatı üzerinden uygulanır. Müşteri, indirimli KDV dahil fiyatı öder.
Ticari (B2B) Satışlarda: İşletmeler arası satışlarda bazen iskonto, ürünün KDV hariç (net) fiyatı üzerinden uygulanabilir ve daha sonra KDV bu indirimli net fiyata eklenir. Her zaman için indirim koşullarının ve fiyat etiketlerinin dikkatlice incelenmesi önemlidir.
Evet, her ikisi de iskonto/indirim sayılır.
Yüzdesel İskonto: En yaygın olanıdır ve fiyatın belirli bir yüzdesi kadar indirim yapılır (örneğin, “%25 indirim”).
Sabit Tutar İskontosu: Fiyattan doğrudan belirli bir miktar düşülür (örneğin, “Tüm ürünlerde 50 TL indirim” veya “Kasada ekstra 100 TL indirim”). Her iki durumda da amaç, fiyatı düşürerek alıcı için daha cazip hale getirmektir.
Yasal olarak ve genel uygulamada, bir ürün iade edildiğinde tüketiciye geri ödenecek tutar, tüketicinin o ürün için fiilen ödediği fiyattır.
Yani, eğer ürünü indirimli (iskontolu) bir fiyattan satın aldıysanız, iade durumunda size geri ödenecek olan da bu indirimli fiyattır. Fatura veya fişinizde yazan ödenen tutar esas alınır.
Hayır, bu ifade %100 indirim anlamına gelmez ve genellikle yanıltıcı bir pazarlama tekniği olarak kullanılabilir. “Net %50 + %50 indirim” genellikle şu şekilde uygulanır: Önce ürünün fiyatına %50 indirim yapılır, sonra kalan (indirimli) fiyata tekrar %50 indirim uygulanır.
Örnek: 200 TL’lik bir ürün için:
İlk %50 İndirim: 200 TL * (50/100) = 100 TL indirim. Ürün fiyatı 100 TL’ye düşer.
İkinci %50 İndirim (kalan 100 TL üzerinden): 100 TL * (50/100) = 50 TL indirim. Ürün fiyatı 50 TL’ye düşer.
Sonuç olarak, 200 TL’lik ürün 50 TL’ye alınmış olur. Bu, toplamda 150 TL’lik bir indirim demektir, yani efektif olarak %75 indirim yapılmıştır, %100 değil.
